آموزش نرم افزار لیزرل (LISREL)

لیزرل (LISREL) مخفف عبارت Linear Structural Relationships به معنای ارتباطات خطی ساختاری است که برخی به غلط آن را مترادف مدل یابی معادلات ساختاری قلمداد کرده‌اند. این تکنیک آمیزه ای از دو تحلیل است:

- تحلیل عاملی (Factor Analysis – FA) یا مدل اندازه گیری (Measurement Model) که منظور از آن سنجش روابط متغیرهای مشاهده شده (گویه ها پرسشنامه) با متغیرهای پنهان است.

- تحلیل مسیر (Path Analysis – PA) یا همان مدل ساختاری (Structural Modeling – SE) سنجش روابط بین متغیرهای پنهان جهت شکل دهی به مدل نهایی تحقیق.

مدلسازی / مدل یابی معادلات ساختاری (Structural Equation Modeling : SEM) یکی از روش های تحلیل کورایانس است که با عنوان مدل علمی و تحلیل ساختار کوواریانس نیز شناخته می‌شود که ویژگی اصلی آن تجزیه و تحلیل همزمان چند متغیر مستقل با یک یا چند متغیر وابسته است. روابط مبتنی بر ماتریس کواریانس بین متغیرها در SEM با استفاده از نرم افزار لیزرلLISREL)) قابل محاسبه است، هرچند تحلیل مسیر و تحلیل عاملی و انواع رگرسیون ها نیز در آن بخوبی قابل انجام است.

معادلات ساختاری به عنوان یک الگوی آماری به بررسی روابط بین متغیرهای پنهان و آشکار(مشاهده شده) می پردازد. از طریق معادلات ساختاری می توان ساختارهای فرضی کلی یا الگوهای علّی را با داده های غیر آزمایشی تایید کرد. معادلات ساختاری، چارچوب منسجمی را برای برآورد قدرت روابط بین همه متغیرهای یک الگوی نظری فراهم می آورد. نظریه ها محور اساسی در این الگو هستند و بدون آنها نمی توان توصیف مناسبی از روابط درونی متغیرها داشت. معادله ساختاری یک تکنیک تحلیل چند متغیری از خانواده رگرسیون چندمتغیره است که امکان آزمون همزمان مجموعه ای از معادلات رگرسیون را فراهم می کند. در واقع الگوسازی معادله ساختاری یک رویکرد آماری جامع برای آزمون فرض هایی درباره روابط بین متغیرهای مشاهده شده و پنهان است. 

لیزرل بسته نرم افزاری ویژه آماری است که برآورد مدل معادلات ساختاری برای متغیرهای آشکار و نهان را در مطالعات جامعه سنجی انجام می دهد. در این نوشتار راهنمای آموزشی مفید نرم افزار لیزرل را قرار داده ایم که علاقه مندان به بادگیری این نرم افزار می توانند از آنها استفاده نمایند.  

فهرست مطالب

بخش اول: LISREL

• فصل اول: معرفی لیزرل، ورود داده ها و درخواست تبدیل داده های خام به ماتریس واریانس-کوواریانس 
• پیش درآمد 
• لیزرل در گذر زمان و امکانات روشی آن 
• چرا لیزرل؟ 
• فایل مورد استفاده جهت تدوین مدل 
• گام نخست: ورود داده ها 
• تبدیل داده های خام به ماتریس واریانس - کوواریانس 
• فصل دوم: تدوین مدل تحلیل مسیر 
• گام دوم: دستور ساخت مدل تحلیل مسیر 
• تنظیم جزئیات مدل 
• گام سوم: عنوان و توضیحات مربوط به مدل 
• معرفی گروه ها برای برنامه 
• معرفی متغیرهای آشکار و پنهان 
• معرفی متغیر های آشکار 
• معرفی متغیرهای پنهان 
• فراخوانی مجدد داده های گروه بندی 
• گام چهارم 
• تنظیم متغیرها در فضای تحلیل مسیر
• تنظیم روابط تحلیل عامل و تحلیل مسیر 
• گام پنجم: مبنا قرار دادن یکی از شاخک های هر متغیر پنهان در مدل برای محاسبه ضرایب تحلیل عامل 
• گام ششم: دستور ساخت فایل متنی 
• فصل سوم: اجرا، پیرایش و آرایش مدل و تفسیر مدل ساختاری 
• گام هفتم: اجرای برنامه 
• گام هشتم: پیرایش مدل 
• گام نهم : آرایش مدل 
• گام دهم یا آخر: ذخیره سازی و اجرای دستور ساخت مجدّد فایل متنی 
• تفسیر مدل ساختاری 
• فصل چهارم: روش انتقال یک مدل معادله ساختاری از محیط Lisrel به Word
• روش اول: استفاده از برنامه Paint
• روش دوم: استفاده از برنامه Gif

بخش دوم: روش ساخت ماتریس واریانس- کوواریانس و استفاده از آن در محیط لیزرل

•  فصل ۱: روش ساخت ماتریس واریانس – کوواریانس 
• گام نخست: انتخاب و فراخوانی داده ها 
• گام دوم: آماده سازی فایل داده ها برای ساختن ماتریس واریانس- کوواریانس 
• گام سوم: انتقال ماتریس واریانس- کوواریانس به محیط جدید SPSS
• گام چهارم: گام چهارم: ایجاد ستون و سطر جدید برای نام گذاری متغیرها در ماتریس کوواریانسی در محیط  SPSS
• گام پنجم : نام گذاری دو ستون اول به نام های VARNAME_ و  ROWTYPE
• گام ششم: اضافه کردن نام متغیرها در سر ستون های مربوطه در صفحه داده ها در SPSS
• گام هفتم: تعیین نوع و فراوانی داده ها در محیط SPSS
• گام هشتم یا آخر : روش نیمه کردن ماتریس واریانس- کوواریانس 
• فصل ۲: روش استفاده از یک فایل ماتریس واریانس – کوواریانسی در محیط لیزرل 
• پرکاربردترین مفاهیم روش شناختی این نوشتار 

منابع